Systemy ABS, ASR, ESP

Poruszając się samochodami po drogach w ciągu całego roku możemy napotkać różne, dynamicznie zmieniające się warunki pogodowe. Zmieniająca się sieć dróg pozwala na szybkie podróżowanie z wysokimi prędkościami. Pojazdy są wyposażane w coraz to nowsze systemy, których zadaniem jest zapewnienie maksymalnego komfortu podróży oraz bezpieczeństwa podróżujących.

Regulacje homologacyjne pojazdów określają w jakie systemy ma być wyposażony pojazd nowy dopuszczany do ruchu. Mnogość tych systemów i ich dostępność coraz częściej warunkuje przez kupującego zakup danego modelu określonej marki pojazdu. Statystyki pokazują rosnące zainteresowanie kupujących właśnie wyposażeniem, które ma wpływ na bezpieczeństwo podróżujących. Nie chodzi tylko o ilość poduszek i kurtyn powietrznych, ale również systemów bezpieczeństwa czynnego jak system ESP, systemy tempomatów aktywnych, czy systemów ostrzegania o możliwej kolizji i awaryjnego hamowania w wypadku braku lub opóźnionej reakcji kierowcy. Wszystkie te systemy współpracują z układami hamulcowymi i dbanie o jak najlepszy stan układu hamulcowego będzie warunkiem poprawnego działania tych systemów. Elektroniczne systemy podlegają diagnostyce i w wypadku wykrycia nieprawidłowości w przekazie informacji lub o braku poprawnego sygnału z czujników elektronicznych informują użytkownika o awarii systemu. Awaria taka często powoduje konieczność poruszania się pojazdem w trybie awaryjnym z ograniczeniem jego osiągów (dojazd do serwisu). Systematyczne serwisowanie i oględziny elementów wykonawczych, jak zaciski hamulca, stan tarcz hamulcowych, jakość klocków hamulcowych mają ogromny wpływ na poprawność działania systemów bezpieczeństwa czynnego ABS, ASR, ESP. Same interwały wymiany płynu hamulcowego ściśle określone przez producenta oraz dobór odpowiedniego płynu hamulcowego do pojazdów wyposażonych właśnie w systemy, między innymi ESP, jest bardzo ważny. Do tych pojazdów wymagane jest stosowanie płynu hamulcowego niskowiskozyjnego np. ATE SL.6. Posiada on odpowiednie oznaczenie na opakowaniach w celu łatwej identyfikacji. Niestety, jak wskazują badania i ich wyniki wymiana płynu hamulcowego jest pomijana podczas serwisów przeglądowych, szczególnie w niezależnych warsztatach. Dokonywane przez nas wyrywkowe pomiary przez okres 3 ostatnich lat wskazały że w 71% kontrolowanych samochodów płyn hamulcowy był poniżej dopuszczalnych parametrów.

Wymiana elementów trących nie jest większym problemem w warsztatach, natomiast wymiana płynu hamulcowego czy odpowietrzenie układu w systemach ABS, ESP jest już sporym wyzwaniem dla wielu serwisów. Wymaga znajomości zastosowanego systemu hamulcowego, posiadania odpowiednich urządzeń służących do obsługi hydraulicznych układów i urządzeń elektronicznych, które w komunikacji z elektroniką systemu pozwolą na poprawne odpowietrzenie układu hydrauliki hamulcowej. Odpowietrzenie układu jest wymagane przy naprawach, wymianach elementów hydraulicznych, a w szczególności wymianie agregatu elektrohydraulicznego ABS,ESP.

Producenci dopuszczają takie wymiany, ale przestrzegają przed stosowaniem odpowiednich procedur zawartych w instrukcjach serwisowych. Wymiana uszkodzonego agregatu zawsze na nowy. Nowy agregat po wymianie w układzie musi zostać poprawnie zalany płynem hamulcowym, zaprogramowany, wkodowany do systemu elektronicznego samochodu oraz odpowietrzony przy użyciu odpowiednich urządzeń. Popularnym urządzeniem zapewniającym bezproblemową obsługę układu hydrauliki hamulcowej do wymiany płynu hamulcowego oraz odpowietrzania tych układów jest na przykład ATE FB30S.

Urządzenie to podaje płyn hamulcowy na zbiorniczek wyrównawczy pod określonym ciśnieniem, które ustawiamy na panelu sterującym. Ciśnienie podawanego płynu jest stabilizowane elektronicznie. Standardowo podłącza się zbiornik z odpowiednim płynem hamulcowym 20l co zapewnia poprawną, nieprzerywalną pracę podczas odpowietrzania układu hamulcowego.

Nie zaleca się „pompowania” pedałem hamulca, ponieważ doprowadza to do uszkodzeń pompy hamulcowej, a w nowych systemach np. ATE MKC1 do nieodwracalnego uszkodzenia samego agregatu elektrohydraulicznego. Kodowanie nowego agregatu elektrohydraulicznego wiąże się z dostępem do urządzeń elektronicznych mających możliwość komunikacji online z serwerami producenta pojazdu. Tam po rozpoznaniu VIN pojazdu zostaje przesłane oprogramowanie. Wcześniejsze rozwiązania były oparte na kodowaniach tzw. wariantowych, gdzie można było dokonać zakodowania tylko przy użyciu odpowiedniego testera diagnostycznego.

Wspomniałem, że wymiana agregatu ESP tylko na nowy. Zdaje sobie sprawę, że wywoła to uśmiech wśród wielu mechaników, bo sprzedaż takich właśnie podzespołów kwitnie w najlepsze. Wystarczy prześledzić popularne strony internetowe, gdzie można zakupić używany lub regenerowany kompletny agregat elektrohydrauliczny ABS, ASR, ESP. Przypominam tylko, że są regulacje prawne i lista podzespołów i elementów mechanicznych i elektronicznych, których nie wolno ponownie użyć jako „części używanych” pochodzących z demontażu. W DZ.U.05.201.1666 pozycja 10 jest informacja o ponownym użyciu używanych elementów elektronicznych systemów bezpieczeństwa jazdy (w szczególności ABS, ASR, ESP) jako naruszenie art. 66 prawa o ruchu drogowym. Poza tym, jak ufać w poprawne działanie systemowi bezpieczeństwa czynnego, który był „regenerowany”? Producenci nie dopuszczają takich napraw i nie ma zgody na autoryzację jakichkolwiek napraw czy regeneracji tych podzespołów.
Wymiana agregatu wiąże się z wysokim kosztem zakupu i samej wymiany w serwisie. Wychodząc naprzeciw klientom producenci tych podzespołów mają często w ofercie nie tylko kompletne agregaty, ale często same układy elektroniki sterującej lub bloki zaworów. W takim wypadku można wymienić każdy z wymienionych osobno. Niestety nie dla każdego są takie rozwiązania.

Wymiana bloku zaworów wiąże się z odpowietrzeniem układu hydraulicznego, a sam nowy moduł elektroniki przekręcamy zwracając uwagę na styki złącza, zabezpieczenie przed występującymi ładunkami elektrostatycznymi oraz uszczelnienia pomiędzy modułem elektronicznym a blokiem zaworów.

Tutaj pamiętamy o kodowaniu nowego modułu elektroniki i weryfikacji poprawności działania w teście drogowym.

Nasze doświadczenie wskazuje że nie jest większym problemem wymiana samego agregatu elektrohydraulicznego. Większym kłopotem i zajęciem czasochłonnym jest jego odpowietrzenie i zdecydowanie operacja dostępna dla wybranych serwisów jaką jest kodowanie elektroniki. Samo zaświecenie kontrolki ABS, ESP świadczące o odczytaniu błędu w działaniu systemu podlega zaawansowanej diagnostyce w celu wskazaniu źródła problemu i usunięciu usterki. Pomyłka w diagnozie może sporo kosztować, a zakup nowego podzespołu w większości tylko w serwisach autoryzowanych. O procedurach diagnostycznych i serwisowych, sposobach odpowietrzania przy użyciu urządzeń mówimy na naszych szkoleniach, gdzie w praktyce można dokonać wielu operacji zgodnych z zaleceniami producentów pojazdów.

Marek Warmus
Doradca Techniczny ATE